PURIM – płomyk nadziei
W dniach 25 i 26 lutego przypada w tym roku, wyznaczone na 14-15 miesiąca adar, święto Purim, o którym czytamy w Księdze Estery.
Tradycja tego święta sięga V w. p.n.e. Miały wtedy miejsce historyczne wydarzenia, opisane w zwoju Megillat Ester.
Jest to jedyna w Biblii księga, w której nie jest ani razu wymienione imię Boga, widoczne jest natomiast cudowne działanie Jego opatrzności, posługujące się wypadkami dziejowymi i pokazujące, że to ON jest panem historii.
Myśl ta znajduje oddźwięk w zanoszonej w synagodze modlitwie, odmawianej przed czytaniem w całości zwoju Megillat Ester:…Pochwalonyś Ty, Wiekuisty, Boże nasz, Królu wszechświata, który poświęciłeś nas przykazaniami Twymi i przykazałeś nam czytać Megilę. Pochwalonyś Ty, Wiekuisty, Boże nasz, Królu wszechświata, który zdziałałeś cuda praojcom naszym w dniach owych o tym czasie. Pochwalonyś Ty, Wiekuisty, Boże nasz, Królu wszechświata, który nam dałeś życie i utrzymałeś nas i pozwoliłeś nam doczekać pory tej.
Przypomnijmy, że pod koniec Księgi Estery jest zapis: „A Mordochaj spisał wszystkie te wydarzenia i rozesłał listy do wszystkich Żydów… zobowiązując ich aby rokrocznie święcili czternasty dzień miesiąca Adar i piętnasty dzień tegoż miesiąca, jako dni, w których Żydzi uzyskali spokój od wrogów swoich i jako miesiąc, w którym troska zamieniła się w radość a żałoba w dzień pomyślny… A te Święta Purim nie mają zniknąć wśród Żydów i pamięć o nich nie ma ustać u ich potomstwa”. Zapis ten przypomina, że Święty Izraelski, w swojej nieograniczonej mądrości, wiedział, jak bardzo Jego lud będzie smagany i jak bardzo będzie potrzebował rozniecania promyczka nadziei, jakim jest wspominanie wydarzeń opisanych w księdze Estery.
Bruce Scott w wydanej w 1997 r. książce, „The Feasts of Israel”, sugerował, że chociaż w tym ustanowionym przez ludzi święcie nie ma wyraźnego związku z proroctwem, czy też typu wyraźnie prowadzącego do osoby Mesjasza, żydowska tradycja wierzy, iż Purim jest jednym z pięciu świąt, których obchody będą kontynuowane w czasie królestwa Mesjasza. Będzie miało to święto wtedy znaczenie pamiątki. Będzie przypomnieniem początków rozprawiania się z Amalekiem (ojcem antysemityzmu wszechczasów), poprzez dni Mordochaja i Estery, aż do ostatecznego jego zniszczenia przez przyjście Mesjasza.
Obchody święta Purim obrosły w bogatą tradycję. Nazywane są żydowskim karnawałem ze względu na zwyczaj przebierania się, o którym Alan Unterman (Encyklopedia tradycji i legend żydowskich, W-wa 1994) uważa, że służy on unaocznieniu myśli, iż pozory mylą i niepoznawalne są ścieżki Boga. Przytacza też opinię, że mądrość Boża świeci w Purim większym blaskiem niż w szabat.
Dzisiaj niestety, karnawałowa strona tradycji zdaje się przyćmiewać biblijne przesłanie świąt Purim…
Zawartą w Megillat Ester opowieśćstreszcza odmawiana w synagogach modlitwa: Za czasów Mordochaja i Estery w Suzie stolicy, gdy powstał Haman niegodziwiec i usiłował wytępić, wymordować i zgładzić wszystkich Żydów od młodzieńca aż do starca, dziatwę i kobiety w dniu jednym /…/ – wtedy Ty w miłosierdziu Twoim wielkim zniweczyłeś układy jego i udaremniłeś jego zamysły, zwróciłeś na niego odpłatę na własnej głowie jego /…/ Więc za to wszystko niech będzie błogosławione imię Twoje, Królu nasz, zawsze i na wieki wieków.
Święty Izraelski musi niestety doświadczać swój powołany do świętości lud (Pwt 26:18,19 – „...jako lud będziesz wyłączną Jego własnością, jak ci obiecał /…/ ty masz przestrzegać wszystkich Jego przykazań…”) ze względu na jego nieposłuszeństwo, ale czyni to, aby doprowadzić go do nawrócenia: „Może, gdy dom judzki usłyszy o wszystkim złu, które zamyślam im uczynić, nawróci się każdy ze swojej złej drogi i wtedy odpuszczę im winę i grzech” – zapowiada przez proroka Jeremiasza.(Jr 36:3).
Słowo Boże mówi, że niedola ludu izraelskiego, w Jego czasie, skończy się: „Zabliźnią się twoje rany i uleczę cię z twoich ciosów /…/ I będziecie moim ludem, a Ja będę waszym Bogiem.” (Jr 30:17,22). „Oto przyjdą z płaczem, a Ja wśród pocieszenia poprowadzę ich i zawiodę do strumieni wód drogą prostą, na której się nie potkną , gdyż jestem ojcem dla Izraela…” (Jr 31:9).
Bóg zapowiada, że ocali Izraela od zagłady ze strony wrogów, a Jego sprawiedliwy gniew dosięgnie prześladowców: „Porywa mnie wielki gniew na narody pewne siebie, które wtedy, gdy się trochę gniewałem, przyczyniły się do nieszczęścia.” (Za 1:15); „…zebrały się przeciwko tobie liczne narody /…/ Lecz nie znają oni zamysłów Pana i nie rozumieją Jego planu, że zebrał je jak snopy na klepisku.” (Mi 4:11,12).
Odnajdywanie w Biblii zapisów, dających mocną podstawę dla nadziei synów Izraela, zachęca do usilnej modlitwy, by teraz, gdy jest w ich ojczyźnie szczególnie trudno wobec bardzo tam uciążliwych skutków pandemii, Wszechmogący usposobił ich i uzdolnił do szukania nadziei w Jego Słowie – by czerpiąc ją z dotyczącej przeszłości opowieści, zawartej w Megillat Ester, łączyli nadzieję również z Bożymi obietnicami, wiążącymi się ściśle z niełatwym dla nich do spełnienia, wyrażonym w Torze oczekiwaniem: „Pan zaś oświadczył dziś co do ciebie, że jako lud będziesz wyłączną Jego własnością, jak Ci obiecał, i że ty masz przestrzegać wszystkich Jego przykazań.” (Pwt 26:18).
Na święto Purim życzmy naszym starszym w wierze braciom skutecznego szukania Autora Tory i Tanach oraz zaufania zapisanemu tam Słowu – aby mogli uzyskać pewność psalmisty, że: „Pan trwa na wieki /…/ Sądzić będzie świat sprawiedliwie, bezstronnie osądzać ludy. Pan stanie się schronieniem uciśnionemu, schronieniem w czasie niedoli. Ufać będą Tobie ci, którzy znają imię Twoje. Bo nie opuszczasz, Panie, tych, którzy Cię szukają.” (Ps 9:8-11).
Felicja Białęcka