W dniach 7 i 8 marca przypada w tym roku święto Purim, obchodzone 14 i 15 dnia miesiąca adar kalendarza żydowskiego. Jest ono dla synów Izraela wyrazem radosnego wspominania cudownego ocalenia ich przodków w dawnych czasach. W synagogach czyta się w dni świąteczne całą Księgę Estery, w której jest zalecenie o obchodzeniu rokrocznie tego święta „jako dni, w których Żydzi zyskali spokój od wrogów swoich i jako miesiąc, w którym troska zamieniła im się w radość a żałoba w dzień pomyślny /…/ Że Haman, syn Hammedaty, potomek Agaga, gnębiciel wszystkich Żydów, zamyślając wytępić wszystkich Żydów rzucił ‘pur’ to znaczy los, aby ich zniszczyć i wytępić. Lecz, gdy rzecz doszła do króla, ten nakazał, a jednocześnie dał pisemne zarządzenie, że jego wrogi zamysł, jaki powziął przeciwko Żydom, ma spaść na jego własną głowę”.
Przypomnijmy istotne wiadomości dotyczące Księgi Estery i święta Purim:
- W której części Biblii Hebrajskiej znajduje się Księga Estery? – w trzeciej (Ketuwim);
- Co oznacza słowo Purim? – Los, ciągnięcie losów;
- Jakie główne postacie występują w tej Księdze ? – Ahaszwerosz, Haman, Mordechaj, Waszti, Estera.
- Dlaczego w wigilię Purim się pości? – Na pamiątkę postu Mordochaja i postu Estery przed posłuchaniem u króla;
- Ile razy w czytanym w święto Purim w całości Zwoju Estery jest wymienione imię Boga? – Nie jest wymienione, bo – według interpretacji żydowskiej – kiedy Jego lud jest na wygnaniu, Bóg zasłania twarz. Jest jednak wyraźnie widoczne, że to ON nadaje bieg wydarzeniom;
- Z ilu rozdziałów składa się Księga Estery? – Z dziesięciu. W języku hebrajskim liczba 10 odpowiada literze Jod, która rozpoczyna imię Boga i symbolizuje tu Jego zakrytą obecność;
- Kim był Haman? – Fryzjerem z prowincji, przybyłym do stolicy dla pozyskania środków na wyżywienie licznej rodziny. Inteligentny i ambitny, został pierwszym ministrem królewskim;
- Z jakiego pokolenia pochodził Mordochaj? – Z pokolenia Beniamina;
- Kiedy ma miejsce “post Estery”? – w wigilię święta Purim – 13 dnia miesiąca Adar;
- Kiedy jest święto Purim w roku przestępnym? – Jeżeli w roku są dwa miesiące Adar, to 14 dnia drugiego miesiąca Adar (Adar Szeni);
- Jakie potrawy są właściwe świętu Purim? ‘Hamantasze‘, ‘uszy Hamana‘, lub pączki purimowe. Żydzi sefardyjscy jadają chleb z jajkami na twardo, które symbolizują oczy Hamana.
- Jak Haman uzyskał od króla dekret skierowany przeciwko Żydom? – Przekonał króla, że jest ich coraz wiecej, są wszędzie, są inni – i to stanowi zagrożenie.
- Jakie jest najważniejsze zalecenie dotyczące święta Purim? A te święta Purim nie mają zniknąć wśród Żydów i pamięć o nich nie ma ustać u ich potomstwa.
W księdze Estery znajdujemy ważną prawdę wyrażoną w słowach Mordochaja skierowanych do Estery, ważną również dla nas, orędowników: Bo jeśli ty w takim czasie będziesz milczeć, ratunek i ocalenie dla Żydów przyjdą skądinąd /…/ kto zaś wie, czy godności królewskiej nie osiągnęłaś właśnie na taki czas, jak obecny?.
Wspomnieliśmy, iż opowieść o Esterze, która czynem odpowiedziała na zadane przez Mordechaja pytanie i doprowadziła do znalezienia właściwej, chociaż niełatwej drogi, czytana jest w święta Purim w synagodze w całości. Znają ją doskonale również Żydzi niechodzący do synagogi.
Jest ta opowieść, zdaniem Victora Buksbazena1), godnym hołdem złożonym Bogu przez naród wygnany, pozbawiony Świątyni i stanu kapłańskiego, naród bez proroków i bez przywódcy duchowego, a jednak świadomy, że Bóg wciąż nad nim czuwa.
Chciałoby się życzyć Izraelczykom, aby tegoroczne święta Purim pobudziły wielu z nich do takiej refleksji i do zwrócenia myśli ku Świętemu Izraelskiemu, Wszechwiedzącemu, Wszechmogącemu i Wszechobecnemu, o którym czytamy w Psalmie 121: „Oto nie drzemie i nie zasypia stróż Izraela”, jak też, by zachęciły do zagłębiania się w Tanach, znanej Izraelczykom z czasów szkolnych. Wiemy bowiem, że w trudnych dla Izraela czasach życiodajną wartość ma dla nich szukanie Bożego Słowa, w którym znajdą nadzieję.
Przypomnijmy, co o doniosłości Bożego Słowa poetycko pisał żydowski teolog, poeta, mistyk i historyk – Abraham Joszua Heschel2): „Słowo Boga. Objawienie oznacza, iż gęsta cisza wypełniająca bezkresną przepaść oddzielającą Boga i ludzki umysł została nagle przerwana, że człowiek usłyszał, iż Bóg troszczy się o jego sprawy, że nie tylko człowiek potrzebuje Boga, ale także Bóg potrzebuje człowieka. Ta wiedza sprawia, że dusza Izraela odporna jest na rozpacz. Dla Izraela bowiem prawda nie istnieje poza czasem, oderwana od świata, lecz jest sposobem egzystencji i uobecnia się we wszystkich działaniach Boga i człowieka. Słowo Boga nie jest przedmiotem kontemplacji. Słowo Boga musi stać się historią.
Tak więc Słowo Boga wkroczyło w świat człowieka nie jako postulat, idea zawieszona między bytem a niebytem, cień woli lub przyzwolenie umysłu, lecz jako wydarzenie wiecznotrwałe, Boże żądanie bardziej rzeczywiste niż góra, przewyższające mocą błyskawice i grzmoty.”
***
Życzmy naszym starszym w wierze braciom, by radując się wspominaniem końcowych wydarzeń zapisanych w Megillat Ester, zostali za sprawą Ducha Świętego zachęceni do szukania oparcia u Dawcy Tory i uzyskali pewność psalmisty, że: Pan trwa na wieki /…/ Sądzić będzie świat sprawiedliwie, bezstronnie osądzać ludy. Pan stanie się schronieniem uciśnionemu, schronieniem w czasie niedoli. Ufać będą Tobie ci, którzy znają imię Twoje. Bo nie opuszczasz, Panie, tych, którzy Cię szukają (Ps 9).
Felicja Białęcka
_______________________________________________________________
1) Victor Buksbazen, Ewangelia zawarta w świętach Izraela, Warszawa 2005.
2) Abraham Joshua Heschel, Prosiłem o cud. Antologia duchowej mądrości, Poznań 2001.