W tym roku dzień Zielonych Świąt, obchodzony przez chrześcijan na pamiątkę wydarzenia opisanego w Dziejach Apostolskich i łączonego z powstaniem Kościoła, przypada w naszym kalendarzu następnego dnia po świętach Szawuot (26-27 maja), z których się wywodzi; ściślej po drugim święcie, obchodzonym w diasporze. Szawuot zaś obchodzone jest przez Żydów niezmiennie szóstego dnia miesiąca siwan (w diasporze także 7 dnia), gdyż odliczane jest od świąt Pesach, przypadających w dniach 15-22 nisan.
Szawuot to drugie po Pesach święto pielgrzymie, nazywane w Biblii Świętem Żniw (Kpł 23:16), Dniem Pierwszych Zbiorów (Lb 28:26), oraz Świętem Tygodni (Wj 34:22, Pwt 28:26), a w Polsce także Zielonymi Świętami. W dniu tego święta, przypadającego na koniec zbiorów jęczmienia i początków zbioru pszenicy, przynoszono do Świątyni pierwsze dojrzałe w tym roku owoce; winogrona, figi, jabłka granatu, oliwki, oraz dwa bochenki chleba upieczonego z najlepszej tegorocznej mąki pszennej.
U podstaw obchodów żydowskiego Święta Tygodni – Szawuot, wyznaczonego na 50. dzień po święcie Pesach, leży biblijny nakaz, zapisany w Księdze Liczb: „Odliczysz sobie siedem tygodni /…/ I będziesz obchodził Święto Tygodni na cześć Pana, Boga twego /…/ odpowiednio jak pobłogosławił ci Pan, Bóg twój”. (Lb 16:9-10).
Święto Tygodni jest drugim po Pesach świętem, w które każdy dorosły syn Izraela miał obowiązek stawić się w Świątyni; należy ono do trzech świąt pielgrzymich. Dlatego też w drugim rozdziale Dziejów Apostolskich, mówiącym o Zesłaniu Ducha Świętego, znajdujemy zapisy dotyczące izraelskich uczniów Jeszuy: „A gdy nadszedł dzień Zielonych Świąt, byli razem na jednym miejscu”, oraz innych synów Izraela: „A przebywali w Jerozolimie Żydzi, mężowie nabożni, spośród wszystkich ludów, jakie są pod niebem.”
Skoro Pan sprawił, iż czas tego święta został uznany przez Kościół za kluczowe, konsolidujące go wydarzenie, warto przypomnieć jak Żydzi obchodzili je w przeszłości i jak je obchodzą współcześnie.
Szawuot, zwane też, jak wspomnieliśmy, Świętem Tygodni, Świętem Zbiorów, Pięćdziesiątnicą i Zielonymi Świętami, w czasach biblijnych miało charakter rolniczy; wiązało się z początkiem zbiorów pszenicy. Czytamy o tym w Księdze Liczb: „A w dniu pierwszych zbiorów, gdy będziecie składać Panu nową ofiarę z pokarmów, w wasze Święto Tygodni, będziecie mieli uroczyście ogłoszone święto i nie będziecie wykonywać żadnej ciężkiej pracy.” (Lb 28:26).
Trzeba przypomnieć, że po zburzeniu Świątyni Szawuot stało się dla Żydów również świętem nadania Izraelowi Tory, co jest akcentowane w modlitwach w synagogach. Jest tam uroczyście odczytywany Dekalog. Czyta się lub śpiewa również aramejski poemat liturgiczny Akdamut (jidisz – Akdojmes), który jest wprowadzeniem do Słów, tj. Dziesięciorga Przykazań, a którego autorstwo przypisuje się żyjącemu w XI wieku rabiemu Meirowi ben Izaakowi Nehoraj. Czyni się to pierwszego dnia Święta Tygodni przed czytaniem Tory. Akdamut wychwala stosunek narodu żydowskiego do Stwórcy i Jego przykazań i mówi o miłości Boga do Izraela.
W Szawuot odmawia się też w synagodze Izkor (hebr. Oby wspominał), modlitwę upamiętniającą zmarłych krewnych i męczenników za wiarę, czytaną również w święta: Pesach, Jom Kipur i w przedostanim dniu Święta Szałasów. Potem następuje odczytanie modlitwy Aw ha-Rachamim (hebr. Ojcze Miłosierny), napisanej przez nieznanego autora dla uczczenia pamięci gmin żydowskich wymordowanych w czasie wypraw krzyżowych. Czyta się również w synagodze Psalm 91, sławiący Bożą miłość dla tych, którzy Mu ufają, oraz Księgę Rut, której akcja rozgrywa się w czasie żniw.
Zwrócono uwagę, iż kłosy zbierane przez Rut na polu Boaza są jak pierwociny żniw jęczmienia i ofiara snopa. „Rut i Noemi przyszły do Betlejem na początku żniw jęczmienia.” (Rt 1:22). Rut, nie-Żydówka, jest zaliczana do przodków Mesjasza i może być symbolem otwarcia zbawienia dla wszystkich narodów. Uważa się, iż jedna z sześciu miar jęczmienia, które Rut otrzymała od Boaza, zapowiada Chrystusa, który przez Józefa, swego przybranego ojca, jest jej potomkiem. Jezus jest świętym snopem, ofiarowanym Ojcu. Jest dla wszystkich narodów początkiem, pierwocinami, żniw mesjańskich.
Niektórzy autorzy chrześcijańscy sugerują, że dwa bochenki pszennego chleba, przynoszone w czasie święta Szawuot do Świątyni, miały symboliczną wymowę dotyczącą przyszłości; jeden symbolizował przed Bogiem Żydów, drugi nie-Żydów. Jedni i drudzy są grzesznikami, ale mogą otrzymać błogosławieństwo, jeśli uznają Jeszuę z Nazaretu za swego Pana.
Pięćdziesiątnica kojarzy się jednym i drugim z otrzymaniem od Świętego Izraelskiego wielkiego błogosławieństwa: Żydowskie Święta Żniw przypominają o nadaniu synom Izraela przez Stwórcę Prawa na Synaju. Półtora tysiąca lat później, w dniu, kiedy żydowscy uczniowie Mesjasza przybyli na te święta do Jerozolimy, aby dziękować za Boży dar pierwszego żniwa, Duch Święty zapisał Prawo w ich sercach i dał im pierwsze żniwo nawrócenia.
W Szawuot spożywa się potrawy z miodem, który symbolizuje Prawo, oraz z mlekiem, symbolizującym studiowanie. Miód jest słodki a mleko odżywcze.
Domy ozdabia się na Szawuot zielonymi gałązkami i kwiatami, jako symbolami ziemi i żniw; zauważmy, iż według polskiej tradycji zielonoświątkowej mieszkania dekoruje się gałązkami tataraku.
Razem z naszym ‘starszym bratem’ Izraelem chwalmy Świętego Izraelskiego za wszystko, co przypominają im i nam święta Pięćdziesiątnicy: „Bądź błogosławiony Panie, Boże nasz, królu Wszechświata, któryś nam dał prawdziwą Torę i zaszczepił w nas życie wieczne.”
Apostoł Pawel na postawione przez siebie pytanie, czy Bóg Izraela jest tylko Bogiem Żydów, czy także nie-Żydów, odpowiada: „Przecież jest jeden Bóg: On usprawiedliwi obrzezanych na podstawie wiary, a nieobrzezanych – dzięki wierze”. (Rz 3:30).
Pokładajmy nadzieję w rychłym wypełnieniu się proroctwa Izajasza (Iz 40:10-11): Oto Wszechmocny Pan przychodzi w mocy, Jego ramię włada /…/ Jak pasterz będzie pasł swoją trzodę.
Felicja Białęcka