Ponad czwarta część tegorocznego grudnia, to w żydowskim kalendarzu święta Chanuka (poświęcenie) nazywane też Świętem Świateł.
Wiadomość o danej przez Stwórcę światłości znajdujemy już w pierwszych słowach Księgi Bereszit, rozpoczynającej Biblię Hebrajską: „I rzekł Bóg: Niech się stanie światłość. I stała się światłość. I widział Bóg, że światłość była dobra.” (Rdz 1:3,4).
Prorok Izajasz przypomina, KTO jest twórcą światłości: „Ja tworzę światłość i stwarzam ciemność, Ja przygotowuję zarówno zbawienie, jak i nieszczęście” (Iz 45:7). Pisze też o światłości: „Lud, który chodzi w ciemności, ujrzy światło wielkie, nad mieszkańcami krainy mroków zabłyśnie światłość” (Iz 9:1).
O wypełnieniu tej obietnicy piszą ewangeliści: „Lud pogrążony w mroku ujrzał światłość wielką, i tym, którzy siedzieli w krainie i cieniu śmierci, rozbłysła światłość” (Mt 4:16). Jest też w ewangelii uzupełnienie tej nowiny: „By objawić się tym, którzy są w ciemności i siedzą w mrokach śmierci, aby skierować nogi nasze na drogę pokoju” (Łk 1:79). Wszechmogący przekazuje również wiadomość: „Ja jestem światłością świata; kto idzie za mną, nie będzie chodził w ciemności.” (J 8:12).
Święta Świateł (hbr. Chag ha-Orim), zwane powszechnie Chanuka, zaczynają się wieczorem w 25 dniu miesiąca kislew, a w wigilię (24 kislew) wieczorem zapala się pierwszą świeczkę dziewięcioramiennego świecznika zwanego chanukija. W czasie trwających 8 dni świąt zapala się codziennie jedną więcej świeczkę; każda z nich odpalana jest od dziewiątej, środkowej, zwanej Szames – sługa.
Obchody świąt Chanuka (poświęcenie), mają źródło w wydarzeniach opisanych m.in. w przywołującej zdarzenia historyczne 1 Księdze Machabejskiej. Czytamy tam o bestialskim zbezczeszczeniu Świątyni Jerozolimskiej. Nie zapominajmy, iż to o tej Świątyni w 1 Księdze Królewskiej są zapisane słowa modlitwy króla Salomona: „…wysłuchaj to wołanie i tę modlitwę, w której dziś Twój sługa stara się ubłagać Cię o to, aby w nocy i w dzień Twoje oczy patrzyły na tę świątynię. Jest to miejsce, o którym powiedziałeś: Tam będzie moje Imię… Kiedy Twój lud spotka klęska od nieprzyjaciela za to, że zgrzeszył przeciw Tobie, a oni się nawrócą do Ciebie i będą wzywać Twego imienia, modlić się do Ciebie i błagać w tej świątyni, wtedy Ty wysłuchaj w niebiosach i przebacz grzech Twego ludu, Izraela, i przyprowadź ich z powrotem do kraju, który dałeś ich przodkom.” (1Krl 8:28-34).
Ponowne poświęcenie Świątyni, które upamiętnia Chanuka, odbyło się w roku 164 przed n.e. w czasie panowania Antiocha IV Epifanesa, kiedy judejscy powstańcy odzyskali Jeruzalem, zburzyli wtedy w Świątyni zbezczeszczony ołtarz Boga Izraela i w 25 dniu miesiąca kislew poświęcono nowy, ustawiony na miejscu dawnego. Udało się im znaleźć dzbanuszek z poświęconą oliwą potrzebną do zapalenia światełka palącego się bez przerwy w miejscu świętym. Jednak mogło jej starczyć tylko na jedną dobę.
Zdarzył się wtedy cud – czytamy w księdze Machabejskiej – oliwy wystarczyło na 8 dni, czyli do czasu, kiedy można było przygotować potrzebny zapas…
W czasie święta po zapaleniu świec chanukiji śpiewa się hymn Maoz cur (hbr. twierdza ze skały), mówiący o tym, jak w każdym stuleciu Bóg wybawia lud Izraela od cierpień i prześladowań. Zawiera on też prośbę o zesłanie na ziemię Mesjasza.1)
W symbolice kabały i chasydyzmu światła Chanuki symbolizują wieczne światło Świątyni, światło Tory i światło duszy. Zdaniem żyjącego w drugiej połowie 18 w. cadyka rabina Pinchasa z Korca podczas każdej Chanuki w czasie zapalania światełek objawia się ukryte światło. Jest to światło króla Mesjasza.2)
Można tu dostrzec cień związku ze słowami ewangelii: „Prawdziwa światłość, która oświeca każdego człowieka, przyszła na świat. Na świecie był i świat przezeń powstał, lecz świat go nie poznał. Do swej własności przyszedł, ale swoi Go nie przyjęli. Tym zaś, którzy Go przyjęli, dał prawo stać się dziećmi Bożymi, tym, którzy wierzą w imię Jego.” ( J 1: 9-12).
O święcie Chanuka czytamy w Biblii w Ewangelii wg Jana: „Obchodzono wtedy w Jerozolimie uroczystość poświęcenia (Chanuka) świątyni. Była zima.” (J 10:22). W tym właśnie dniu przechadzający się w świątyni Jezus był nakłaniany do wyznania czy jest Mesjaszem. Jego odpowiedź potwierdziła wypowiedziane wcześniej oświadczenie: „Ja jestem światłością świata.” (J 8:12).
Victor Buksbazen3), Żyd wyznający Jeszuę, zwraca uwagę na to, że dziewiąta świeczka chanukowego świecznika, nazwana szames, jest pięknym symbolem Jeszuy – Sługi Boga i Światłości świata. Jedynie ON ma moc rozpalenia w naszych sercach Bożego światła. Pisze on, że dla Żydów, którzy rozpoznali w Jeszui Mesjasza, święta Chanuki nabierają głębszego znaczenia dopiero w świetle Jego słów, zapisanych w Ewangelii, wskazujących na to, że to On jest Mesjaszem, który przyszedł na świat, aby rozproszyć ciemność i darować światłość życia wiecznego każdemu, kto Go przyjmie.
„Bo ten Bóg, który niegdyś rzekł: ‘Niech światłość jaśnieje z ciemności’ sprawił, że światłość Jego zajaśniała w naszych sercach, światłość poznania chwały Bożej jaśniejącej na obliczu Mesjasza Jeszuy.” (2 Kor 4:6).
Prośmy Wszechmogącego, aby wielu Żydów świętujących tegoroczną Chanukę poruszyły słowa żydowskiego proroka: „Powstań! Świeć, bo przyszło twe światło i chwała Pańska rozbłyska nad tobą. Oto ciemność okrywa ziemię i gęsty mrok spowija ludy, a ponad tobą jaśnieje Pan, i Jego chwała jawi się nad tobą.” (Iz 60:2).
Felicja Białęcka
_________________________________________________________
1) Ninel Kameraz-Kos, Święta i obyczaje żydowskie, W-wa 2000, s. 81.
2) Efrad Gal-Ed, Księga świąt żydowskich, W-wa 2005, s. 165.
3) Victor Buksbazen, Ewangelia zawarta w świętach Izraela, W-wa 2005, s. 61.