Ostatnie w rocznym cyklu parasze – urywki z Tory, wyznaczone do czytania dla całej liczącej się z Bogiem Izraela społeczności żydowskiej, przypadają w tym roku w lipcu, począwszy od szabatu poprzedzającego dzień Tisza be Aw, oraz w sierpniu i na początku września.
Począwszy od paraszy czterdziestej czwartej – Dewarim, zawierają one ważne przesłanie, prowadzące do refleksji przygotowujących do zbliżającego się nowego roku – Rosz Haszana i do Dnia Pojednania – Jom Kipur.
Te pięć paraszy to kolejne urywki z 5 Księgi Mojżeszowej nazwanej Księgą Powtórzonego Prawa. Nazwa ta wywodzi się od greckiego słowa deutero-nomion, które oznacza „powtórzenie Tory”. W Biblii Hebrajskiej jej nazwa brzmi Dewarim – Słowa.
Księga zawiera pożegnalne wskazania Mojżesza adresowane do ludu Izraela, przedstawiając przegląd jego historii oraz praw jemu nadanych, jak też wielokrotnie powtarzaną przestrogę, iż posłuszeństwo Bożym wskazaniom przyniesie błogosławieństwo, a nieposłuszeństwo będzie nieuchronnie prowadziło do klęski.
Przewijający się w niej ton nagany i upomnienia zdaniem niektórych mędrców przypomina coś w rodzaju ‘błogosławieństwa na łożu śmierci’, zważywszy, że zawarty w niej zapis dotyczy kilkudziesięciu ostatnich dni przed śmiercią Mojżesza, mającą nastąpić przed wejściem ludu do Ziemi Obiecanej, po czterdziestu latach od wyjścia z Egiptu.
W księdze dominuje motyw przypomnienia zasad jakimi ma się kierować lud Izraela, aby pozyskać przychylność Najwyższego.
Warto przypomnieć, iż Parasza 45 – Waetchanan (I błagałem), przywodzi na pamięć przymierze, które zawarł PAN ze swoim ludem na Synaju, nadając mu 10 przykazań, które stały się punktem odniesienia dla wielu cywilizacji.
Nade wszystko jednak warto pamiętać, że jest tu przytoczone credo wszechczasów, o którym czytamy też (w tłumaczeniu Dawida H. Sterna) w Ewangelii Marka 12:28-30:
„Podszedł jeden z nauczycieli Tory i usłyszał jaką toczą dysputę. Widząc, że Jeszua dobrze im odpowiada, zapytał Go: Jaka micwa jest najważniejsza spośród wszystkich? Najważniejsza jest: Sz`ma Isra`el, Adonai Eloheinu, Adonai echad / Słuchaj Izraelu, PAN nasz Bóg, PAN jest jeden, i będziesz miłował Pana Boga swego całym swym sercem, całą swą dusza, całym swym zrozumieniem i całą swą siłą.”
Ta pierwsza część przykazania miłości, którą zacytował Jeszua, znana jest każdemu Żydowi. Jest to pierwsze zdanie w języku hebrajskim, którego uczą się dzieci w religijnych domach żydowskich. Słowa te towarzyszą praktykującemu Żydowi w codziennej modlitwie porannej i wieczornej. Są to też słowa, które powinny towarzyszyć mu, gdy umiera.
Pierwsza parasza sierpniowa nosi nazwę Ekew (Jeżeli). Zawiera obietnice Bożej miłości i Jego bliskiej obecności, przestrzegając równocześnie przed skutkami nieliczenia się z Nim.
Znajdujemy tu uniwersalne prawdy, obecne też w wielu zapisach ewangelii: „Nie lękaj się /… / gdyż Pan, Bóg twój jest pośród ciebie…” (Pwt 7:21); „Zachowaj też w pamięci całą drogę, którą Pan, twój Bóg prowadził cię /…/ aby cię ukorzyć i doświadczyć, i aby dać ci poznać, że człowiek nie samym chlebem żyje, lecz człowiek żyć będzie wszystkim, co wychodzi z ust Pana.” (Pwt 8:3); „Poznaj tedy w swoim sercu, że jak człowiek wychowuje
swego syna, tak Pan, Bóg twój wychowuje ciebie.”(8:5); „Bacz, abyś nie zapomniał Pana, Boga twego, zaniedbując Jego przykazania…”(8:11); /…/ Abyś nie mówił w swoim sercu: Moja moc i moja siła zdobyła mi to bogactwo /…/ pamiętaj, że to Pan, Bóg twój, daje ci siłę…” (Pwt 8:17-18).
Następna parasza,Parashat Re’eh begins with a dramatic appeal to choose to obey the commandments of the Re’e (Patrz), zaczyna się dramatycznym wezwaniem, aby przestrzegać Boże przykazaniaLORD: “See, I set before you blessing and curse” – a blessing if you follow God’s ways, but a: „Oto ja kładę dziś przed wami błogosławieństwo i przekleństwo. Błogosławieństwo, jeżeli będziecie słuchać przykazań Pana, Boga waszego /…/ A przekleństwo, jeżeli nie będziecie słuchać przykazań Pana, Boga waszego i zejdziecie z drogi, którą wam dziś wskazuję, i podążycie za innymi bogami… (Pwt 11:26-27). Duży nacisk jest tu położony na przeciwstawienie się wszelkim formom bałwochwalstwa oraz na zakaz spożywania krwi.
Parasza Szofetim (Sędziowie) zawiera instrukcje dla Izraela, że ma powołać sobie sędziów, których zadaniem będzie rozstrzyganie wszelkich sporów między ludźmi na podstawie ówczesnej konstytucji, przy czym w sprawowaniu sądów zabronione było naginanie prawa, stronniczość, lub branie łapówki.
Kiedy zdarzał się przypadek, nastręczający trudność osądzenia i wydania słusznego wyroku, sprawę należało przekazać do wyższej instancji, w rodzaju Sądu Najwyższego, który miał być ustanowiony w miejscu, które wybierze Pan (Pwt 17:8).
Sędziowie mieli być nienaganni, nie wykazywać stronniczości. Ich zadaniem było rozstrzyganie na podstawie ówczesnej konstytucji przyjętej przez Izrael – Tory – wszelkich sporów między ludźmi. „O sprawiedliwość, li tylko o sprawiedliwość będziesz zabiegał, abyś zachował życie…” (Pwt 16:20) – brzmi Boża instrukcja dla sędziów.
Zapisane w tej paraszy uniwersalne wskazania, dotyczące sądownictwa zdają się być respektowane, przynajmniej teoretycznie, w wielu krajach współczesnej cywilizacji; módlmy się o ich upowszechnienie.
O paraszy Ki Tece (Kiedy wyjdziesz) mówi się, że zawiera aż 74 z 613 przykazań Tory. Dotyczą one zasad etyki wojny, życia rodzinnego, chowania zmarłego, prawa własności, humanitarnego traktowania zwierząt, uczciwych praktyk pracy oraz uczciwości w transakcjach. Warto pamiętać, że tu znajdujemy m.in. źródło humanitarnej zasady ‘ptasiego gniazda’ (Pwt 22:6-7): „Jeżeli natkniesz się w drodze na ptasie gniazdo na drzewie lub na ziemi z pisklętami lub z jajkami, a matka wysiaduje pisklęta lub jajka, nie zabierzesz matki z młodymi /…/ aby ci się dobrze powodziło i abyś żył długo.”, oraz zasady, na którą powołuje się w swoich listach (1Kor 9:9; 1Tm 5:18) apostoł Paweł: „Młócącemu wołowi nie zawiązuj pyska.” (Pwt 25:4).
Uprzytomnienie sobie tego, jak wiele uniwersalnych zasad moralnych ma swoje źródło w Biblii Hebrajskiej pobudza do zwracania się do Wszechmogącego słowami psalmu: „Niech popłyną z mych ust pieśni uwielbienia, gdyż uczysz mnie swoich ustaw. Niech mój język sławi Twoją obietnicę, bo wszystkie Twe przykazania wyrażają sprawiedliwość.” (Ps 119:171-172).
Felicja Białęcka
(artykuł z sierpniowego numeru „Siewu i Żniwa” – listu modlitewnego WDO)