Biblijne święto Paschy kryje więcej znaczeń, niż tylko to, co wiąże się z nocą paschalnego wybawienia. W obrębie tego, co określamy Paschą, tradycja oparta na Torze (3 Moj 23:4-14) wyróżnia cztery istotne komponenty: „Czas naszego wyzwolenia” (Zeman Cheruteinu), Święto Przaśników (Chag HaMacot), Święto Pierwocin (Chag HaBikkurim) oraz początek Liczenia Omeru (Sefirat HaOmer).
Wieczór paschalny, obecnie upamiętniany w tradycji żydowskiej specjalną wieczerzą, zwaną sederem, jest wspominaniem owej nocy, kiedy Pan poraził śmiercią pierworodnych Egiptu, omijając te domy, których odrzwia były pomazane krwią baranka.
Ale ta uroczystość paschalna jest początkiem Święta Przaśników, które trwa siedem dni, i według nauki apostolskiej, wskazuje na życie w uświęceniu dla Boga, życie wolne od grzechu i od zniewoleń Egiptu (idolatrii), czego obrazem jest nieobecność kwasu w spożywanych produktach chlebowych.
Na obrazowości Święta Przaśników jest oparta zachęta, aby chodzić w nowości stworzenia – życie osoby odkupionej ofiarą Baranka-Mesjasza ma być jak ciągłe „świętowanie w przaśnikach szczerości”, a nie w starym kwasie złości (1Kor 5:7-8). Takie życie jest możliwe wówczas, gdy jest złączone z ofiarą Baranka, tak jak Święto Przaśników jest złączone, jest niejako „dalszym ciągiem”, konsekwencją, nocy paschalnego odkupienia.
W tygodniu paschalnym jest ukryta jeszcze jedna uroczystość – święto pierwocin, Chag HaBikkurim. Tak ukryta, że dla wielu ona nie stanowi osobnego święta, a jedynie dodatkowy ceremoniał. Tymczasem, w kontekście mesjańskim, to jest „malutkie święto o gigantycznym znaczeniu”.
Święto Pierwocin (pierwszych plonów), zostało ustanowione następującym poleceniem Pana, zapisanym w Torze: „Przemów do synów izraelskich i powiedz im tak: Gdy wejdziecie do ziemi, którą ja wam dam, i będziecie zbierać żniwo, to snop z pierwocin waszego żniwa przyniesiecie do kapłana, a on dokona obrzędu potrząsania tym snopem przed Panem, aby zyskać dla was upodobanie. Nazajutrz po szabacie kapłan dokona nim obrzędu potrząsania” (3 Moj 23:10-11).
Istotą tej uroczystości jest „ofiarowanie pierwszego snopu”, czyli oddanie Bogu najlepszej cząstki z pierwszego zbioru najwcześniej dojrzewającego zboża, pochodzącego z Erec Izrael. Snop to po hebrajsku „omer” (jest to także miara objętości towarów sypkich, np. zboża). Ofiarowany omer powinien być z pierwszego snopu i mieć najlepszą jakość. Zbożem, które najwcześniej dojrzewało był jęczmień. Mógł być zebrany gdziekolwiek, byle w Izraelu; ale w praktyce ścinano go ze specjalnej uprawy blisko Jerozolimy i świątyni – zwłaszcza, że tereny judzkie akurat słynęły z jęczmienia wysokiej jakości.
W okresie drugiej świątyni, ofiarowanie omeru prawdopodobnie wyglądało w następujący sposób. Kiedy nadchodził czas ścięcia omeru, specjalna delegacja kapłańska wyruszała ze świątyni na pole, gdzie czekał jęczmień gotowy do zżęcia, uprzednio powiązany w wiązki (oddzielano pieczołowicie najdorodniejszą część). Ponieważ to był podniosły moment, gromadziły się wielkie tłumy. Ścięcia omeru wolno było dokonać nawet w szabat. Dokonywało tego trzech specjalnie wyznaczonych przedstawicieli świątynnych; każdy z nich posiadał własny sierp i kosz. Początkiem dnia – „nazajutrz po szabacie” – czyli zaraz po zachodzie słońca, wysłannicy zadawali trzy pytania: „Czy słońce zaszło? Czy to jest sierp? Czy to jest kosz?” Zgromadzony tłum odpowiadał na każde pytanie gromkim: „Tak!”
Kiedy pierwociny jęczmienia zostały ścięte i włożone do koszy, wysłannicy wracali na teren świątyni, gdzie ziarno było suszone, prażone, mielone i bardzo starannie przesiewane w najprzedniejszą mąkę. Podobno trzynastokrotnie. Jako ofiara pokarmowa, omer musiał być przaśny, tzn. nie zawierać zakwasu (seor), i tak jak w przypadku innych ofiar pokarmowych, przednią mąkę mieszano z oliwą i kadzidłem (3 Moj 2:1).
Ceremonia „potrząsania omerem przed Panem” odbywała się wczesnym rankiem (pierwszego dnia po szabacie). Kapłan brał jedną dziesiątą mąki z omeru i zanosił na ołtarz z brązu. Następnie, stojąc na podwyższeniu, dokonywał potrząsania omerem przed Panem – czyli kołysał pojemnikiem z mąką w czterech kierunkach świata oraz w górę i w dół (m. in. wskazując na wszechobecność Boga Jedynego, niewidzialnego). Następnie kapłan brał garść mąki i wrzucał do ognia na ołtarzu. W ten sposób składano specjalną ofiarę z pierwocin dla Pana.
Co to oznaczało dla ludu izraelskiego? Tora zabrania spożywania i korzystania z jakichkolwiek plonów noworocznego zbioru, dopóki ten pierwszy omer ziarna nie dojrzeje, nie zostanie ścięty, i przyniesiony do świątyni. Dopiero od momentu ofiarowania Panu omeru, mieszkańcom Jerozolimy wolno było kupować, sprzedawać i spożywać z nowego zbioru. Pozostali mieszkańcy Izraela spoza Jerozolimy, dla pewności mogli korzystać z plonu dopiero od popołudnia. Towarzyszyło temu wyczekiwanie i napięcie, ponieważ był przednówek, i chodziło o nowe pożywienie – innymi słowy, była to sprawa życia lub śmierci.
Przykazanie ofiarowania omeru miało przypominać Izraelowi, że ziemia i jej plony najpierw należą do Boga. Naród Izraela nie mógł korzystać z owocu tej ziemi, dopóki Bóg nie otrzymał nakazanej porcji. Dopóki nie zebrano i nie ofiarowano Bogu omeru jęczmienia w świątyni, cały pozostały zbiór w ziemi Izraela uznawany był za niekoszerny. Kiedy omer ofiarowano i Bóg otrzymał należną Mu najdoskonalszą pierwszą porcję, niejako akceptował z przychylnością także resztę zbioru. Zatem: pierwocina uświęcała resztę zbioru.
Był to akt uczczenia Boga Stwórcy, uznanie Jego suwerenności, okazanie wdzięczności „Temu, który daje wzrost” i sprawia wszystko we właściwych porach. Dla chrześcijan dodatkowo obraz „pierwszego snopu” odnosi się do Osoby i dzieła Jeszuy z Nazaretu, naszego Mesjasza. Proroczo wskazuje na znaczenie Jego zmartwychwstania.
Ewangelie mówią, że pierwszego dnia tygodnia, czyli w „pierwszy dzień po szabacie”, wczesnym rankiem – być może nawet dokładnie w Chag HaBikkurim, kiedy kapłani przygotowywali się do ofiarowania pierwszego snopa – kobiety zastały pusty grób i kamień grobowca odsunięty, i usłyszały zdumiewające słowa aniołów: „Dlaczego szukacie żyjącego wśród umarłych? Nie ma go tu, ale wstał z martwych” (Łk 24:5-6).
Omer wskazuje na zmartwychwstałego Jeszuę. Jego życie było ofiarą pokarmową przaśną – bez kwasu grzechu. W Mesjaszu grzechu nie znaleziono, dlatego został wzbudzony z martwych. Omer był zmieszany z oliwą i kadzidłem. Oliwa symbolizuje namaszczenie Duchem Świętym, Ruach HaKodesz, który spoczywał na Nim; zaś kadzidło – bliską społeczność z Ojcem przez modlitwę, o czym przypomina List do Hebrajczyków: „Za dni swego życia w ciele zanosił On z wielkim wołaniem i ze łzami modlitwy i błagania do tego, który go mógł wybawić od śmierci, i dla bogobojności został wysłuchany; i chociaż był Synem, nauczył się posłuszeństwa przez to, co wycierpiał, a osiągnąwszy pełnię doskonałości, stał się dla wszystkich, którzy mu są posłuszni, sprawcą zbawienia wiecznego” (5:7-8).
Śmierć nie mogła Go pokonać. Został wywyższony jako pierworodny z umarłych: „A jednak Mesjasz został wzbudzony z martwych i jest pierwiastkiem [czyli: pierwociną] tych, którzy zasnęli… Albowiem jak w Adamie wszyscy umierają, tak też w Mesjaszu wszyscy zostaną ożywieni. A każdy w swoim porządku: jako pierwszy Mesjasz…” (1Kor 15:20-23).
Jeśli Jeszua nie zmartwychwstał, to nikt nie zmartwychwstanie. Jednak został wzbudzony; i ci, którzy są „w Nim” – tzn. uwierzą w Niego, również otrzymają zmartwychwstałe życie. Tak jak jęczmień dojrzewał najszybciej w Izraelu, także Mesjasz, idąc na czele, „otwiera” zbiór wszystkich pozostałych „plonów” w Nim ukrytych – tych, którzy są „w Mesjaszu”, którzy już w tym życiu zostali ożywieni Jego zmartwychwstałym życiem. On ich uświęca i czyni akceptowalnymi dla Ojca, który patrzy przez pryzmat sprawiedliwości Mesjasza, która nas uświęca. Dlatego apostoł powiedział: „żyję już nie ja, ale żyje we mnie Mesjasz”.
Podczas Paschy widzieliśmy Jeszuę jako Baranka. Ale Święto Pierwocin pokazuje, jak Baranek staje się „pierwszym snopem” Nowego Stworzenia – nadzieją wspaniałej przyszłości dla całego rodzaju ludzkiego.
Emanuel Machnicki