Tytułowy termin kojarzy się najczęściej żydowskim pozdrowieniem oznaczającym naj-ogólniej pokój. Termin szalom w zapisie biblijnym użyty jest ok. 250 razy.
Dla osób liczących się Bogiem oczywistą jest rzeczą, że pokój, który ON daje tym, którzy Mu zaufali i pragną posłusznie iść wyznaczoną przez Niego drogą – jest bezcennym błogosławieństwem, bez którego trudno się odnaleźć w szokujących nas sytuacjach. Zbędne jest podkreślanie wartości tego Bożego daru dzisiaj.
Warto przypomnieć zamieszczone wiele lat temu w naszym Biuletynie Informacyjnym opracowanie izraelsko – amerykańskiego biblisty, Davida Bivina, dotyczące znaczenia hebrajskiego znaczenia słowa szalom używanego tak często przez Mesjasza Jeszuę.
Alfabet hebrajski składa się z 22 dwudziestu dwóch liter. Są to spółgłoski. Samogłoski też istnieją i są, oczywiście, wymawiane, ale nie stanowią części alfabetu i aż do VI w. n.e. nie były zapisane. Podstawą prawie każdego hebrajskiego słowa jest korzeń (rdzeń) zbudowany z trzech spółgłosek. Każdy rdzeń ma swoje własne podstawowe znaczenie. Niezależnie od tego, jakie samogłoski dodajemy do trójspółgłoskowego rdzenia budując słowo, pozostaje w nim jakiś element podstawowego znaczenia.
Rdzeń słowa szalom to SZ-L-M (szin-lamed-mem); jego pierwotne podstawowe znaczenie to “pełnia, kompletność”. Setki słów hebrajskich są zbudowane na korzeniu SZ-L-M; wszystkie one mają jakiś związek z podstawowym znaczeniem tego korzenia. Np. SZaLeM oznacza “pełny, kompletny, całkowity”; słowo to jest również nazwą miasta Melchizedeka, wspomnianą w I Mojż.14:18 ( w polskim tłumaczeniu “Salem”); SZeLeM znaczy “ofiara pokojowa”, która była konieczna do odnowienia zerwanej społeczności z Bogiem; SZiLeM znaczy “zapłacił”, czyli całkowicie wypełnił swoje zobowiązanie.
Liczba słów jest w języku hebrajskim stosunkowo niewielka; stanowi np. jedną dziesiątą liczby słów w języku angielskim. Jedno słowo często spełnia wiele funkcji. Widać to na przykładzie słowa szalom, które jest najczęściej tłumaczone jako “pokój”, ale oznacza wiele więcej niż tylko spokój lub przeciwieństwo wojny. Kiedy przyjrzymy się, nawet pobieżnie, niektórym fragmentom tekstu Biblii, dostrzeżemy także inne znaczenia tego wyrazu, nie zawsze dobrze oddane w tłumaczeniach Biblii (autor ma na myśli przede wszystkim przekłady na j. angielski ) :
PRZYJAŹŃ. Psalm 28:3 wspomina o tych, “którzy mówią o pokoju z bliźnimi swymi, a złość jest w sercu ich”, a Psalm 41:10 mówi o zdradzie przez “męża pokoju” (w polskim przekładzie “przyjaciel”). Oba te fragmenty mówią o przyjaźni i zdradzie, a nie o pokoju i wojnie. Podobnie w 1 Krl 2:13, kiedy Batszeba zapytała Adoniasza: “Czy twoje przyjście oznacza szalom?”, nie pytała ona czy Adoniasz przyszedł spokojnie, lecz czy w przyjacielskich (pokojowych) zamiarach. Chociaż Adoniasz odpowiedział “szalom”, w sercu swym planował zdradę – ale nie wojnę. Kiedy Pan Jezus użył wyrażenia “syn szalom” (Łk 10:6), nie miał na myśli kogoś o spokojnej naturze lub przedkładającego pokój nad wojnę, ale osobę przyjazną i gościnną.
ZDROWIE, DOBRE SAMOPOCZUCIE. To znaczenie można znaleźć czytając 2 Krl4:26. Sługa Elizeusza zapytał Szunamitkę o zdrowie jej samej i jej rodziny. W oryginalnym tekście hebrajskim pytanie to brzmi po prostu: “Czy masz szalom?” Takie użycie słowa “szalom” jest powszechne we współczesnym Izraelu, gdzie chcąc dowiedzieć się, jak się ma nasz przyjaciel, pytamy “ma szlomcha?”, dosłownie “Jak z twoim pokojem?” Jeśli chcemy poprosić przyjaciela o przekazanie pozdrowień komuś innemu, mówimy “driszat szalom“, co znaczy “zapytaj go o zdrowie” tej osoby
BEZPIECZEŃSTWO. W Księdze Sędziów 11:31 czytamy o Jefcie, który ślubował, że jeśli wróci z wyprawy beszalom (w pokoju), złoży Panu w ofierze pierwsze żywe stworzenie, które wyjdzie mu na spotkanie. Tutaj słowo szalom jest użyte w tym samym znaczeniu, w jakim używa je Izajasz (41:3): “Gdy ich ściga, przechodzi z szalom (bezpiecznie)…” W podobnym sensie używa tego słowa Pan Jezus w swoim nauczaniu zapisanym w Łk.11:21: “Gdy zbrojny mocarz strzeże swego zamku, szalom (bezpieczne) jest mienie jego.”
ZBAWIENIE. Słowo szalom jest używane także jako wyraz paralelny do innych biblijnych synonimów zbawienia, takich jak cedaka (“sprawiedliwość”) w Iz 60:17 czy jeszua (“pomoc”) w Iz 52:7. Fragment z Izajasza 52:7 nabiera szczególnego (dodatkowego) znaczenia, kiedy uświadomimy sobie, że słowa oznaczające dosłownie “pokój” i “pomoc” są tu użyte jako synonimy zbawienia: “Jak miłe są na górach nogi tego… który ogłasza szalom, który zwiastuje dobro, który ogłasza jeszua, który mówi do Syjonu: Twój Bóg jest królem.” Apostoł Paweł rozumiał słowa “Szalom, szalom” z Izajasza 57:19 jako mówiące o zbawieniu, a nie tylko o pokoju, jak to wynika z jego objaśnienia w Efez.2:13-18. Podobnie należy rozumieć fragment pieśni aniołów zapisanej w Łk.2:14: “Chwała na wysokościach Bogu, a na ziemi szalom ludziom, w których ma upodobanie.” Nawet dobrze znany werset z Psalmu 122:6 “Proście o szalom dla Jeruzalemu“, byłby lepiej rozumiany, gdyby słowo szalom było to przetłumaczone jako “zbawienie”, a nie “pokój”. Jednocześnie jednak, czytając ten fragment, pamiętajmy, że szalom, podobnie jak wszystkie hebrajskie słowa dotyczące zbawienia, odnosi się w równym stopniu do fizycznego i duchowego wybawienia – Hebrajczycy nie szufladkowali pojęć tak, jak dziś robimy to my, ludzie z kręgu kultury ukształtowanego przez filozofię grecką i rzymską.
Tak więc widzimy, że szalom jest słowem niezwykle bogatym w treści i może określać znacznie więcej niż po prostu pokój. Jednak wszystkie omówione powyżej znaczenia – przyjaźń, zdrowie, bezpieczeństwo i zbawienie – mają ścisły związek z pokojem. Wszystkie oddają różne aspekty “pełni”, tzn. podstawowego znaczenia rdzenia SZ-L-M. Dzisiaj każdy, kto odwiedza Izrael, szybko dostrzega dwa dodatkowe znaczenia szalom. We współczesnym hebrajskim używa się bowiem tego słowa zarówno na powitanie jak też pożegnanie; Izraelczycy błogosławią sobie nawzajem życzeniem pokoju przy spotkaniu się i przy pożegnaniu.
Życząc sobie wzajemnie szalom w każdym znaczeniu tego słowa, pamiętajmy, iż używał go zapewne Jeszua z Nazaretu, żydowski Mesjasz, któremu zawdzięczmy pełnię życia, i którego słowa, zapisane przez ewangelistę, nosimy w sercu:
„ Pokój zostawiam wam, mój pokój daję wam; nie jak świat daje, Ja wam daję. Niech się nie trwoży serce wasze i niech się nie lęka.”J:14:27.
Felicja Białęcka